Jak mądrze wybrać studia?

Czy wybierając studia, kierować się pasją, zainteresowaniami czy też możliwościami finansowymi, które ograniczają wybór uczelni, miasta do którego chcemy wyjechać?

Wybierając kierunek studiów warto kierować się zarazem pasją i rozsądkiem. Przestrzegam przed wyborami umotywowanymi tradycjami rodzinnymi czy tym, na jaką uczelnię zdecydowali się znajomi ze szkoły. Do rankingów proponuję podchodzić ostrożnie. Przy wyborze kierunku studiów nie radzę także kierować się bieżącą modą, chyba że jest ona podyktowana twardymi danymi z rynku pracy oraz prognozami gospodarczymi, które można znaleźć w Internecie. Z jednej strony, przy wyborze kierunku studiów warto wziąć pod uwagę to, na jakie zawody lub specjalności będzie zapotrzebowanie na rynku pracy w perspektywie 10-15 lat. Z pewnością warto wybór oprzeć o swoje naturalne inklinacje i predyspozycje - każdemu człowiekowi coś przychodzi łatwiej, a coś wymaga więcej wysiłku.

Studia, które rozwijają nasze umiejętności i wiedzę w kierunku zgodnym z naszym naturalnym potencjałem to najlepsza inwestycja. Warto zwrócić uwagę, czy uczelnia dba o bliskie relacje z przedsiębiorstwami, dla których kształci kadry; czy stara się dostosowywać programy studiów do wymagań rynku pracy i czy szuka informacji zwrotnej z rynku o swoich efektach kształcenia. Uczelnie, które biorą odpowiedzialność za efekty swojego kształcenia i losy zawodowe swoich absolwentów, podejmują szereg działań (np. w ramach projektów unijnych), aby monitorować zmiany na rynku pracy i losy zawodowe swoich absolwentów i modyfikować programy nauczania tak, aby jak najlepiej były dopasowane do potrzeb obecnych pracodawców. Pozostają w kontakcie z przedsiębiorstwami i ośrodkami badawczymi, aby na bieżąco uzyskiwać informacje zwrotną i udoskonalać czy też upraktyczniać programy studiów.

Te uczelnie w większym stopniu gwarantują to, że uzyskany dyplom nie będzie bezwartościowym papierem, ale jest potwierdzeniem bardzo konkretnych kompetencji czy umiejętności, które "łatwo nazwać" i które przełożą się na znalezienie satysfakcjonującej pracy. Czynnik finansowy jest kluczowy - edukacja kosztuje. Należy jednak pamiętać, że obecnie czesne w uczelniach kształtuje się na podobnym poziomie, ale jakość zaplecza oraz dodatkowe możliwości oferowane w cenie czesnego są bardzo zróżnicowane. Nie bójmy się zatem pytać o konkrety: np. usługi biura karier, bezpłatne szkolenia z projektu unijnego, programy stypendialne itp.

Dlaczego rodzice nie powinni narzucać dziecku swojego zdania i namawiać do kierunku, który nie interesuje przyszłego studenta? Jakie mogą być konsekwencje, gdy dziecko pod presją rodziny wybierze z kierunek który wcale go nie interesuje?

Zabrzmi to banalnie, ale rodzice często nie doceniają mądrości swoich dzieci - zakładają, że doskonale je znają i dokonają za dziecko lepszego wyboru. Obserwuję również, że rodzice nie są świadomi, że jedną z najpiękniejszych rzeczy jakie mogą dziecko nauczyć i w które mogą je wyposażyć na samodzielną drogę życia to umiejętność dokonywania wyborów i podejmowania decyzji, za którą biorą odpowiedzialność. Budowanie w dzieciach znajomości siebie i poczucia kompetencji, a jednocześnie komunikowanie: "Będę Cię wspierać, gdy tylko będę Ci potrzebny".

Z pewnością rodzic powinien wziąć pod uwagę, że obecna młodzież żyje w zupełnie innej rzeczywistości tysięcy możliwości i alternatyw. To, co nam dorosłym może wydawać się błogosławieństwem, dla nastolatków jest źródłem zagubienia, dezorientacji i lęku. Cześć z nich może oczekiwać, aby rodzic wyręczył go z podjęcia decyzji, ale w ten sposób wzmacniamy w dzieciach bezradność życiową, tendencje do współzależności i zdejmujemy z niego obowiązek świadomego kształtowania swojego życia. To, co rodzic może robić, to od najmłodszych lat dziecka stwarzać mu warunki i okazje do odkrywania swoich talentów, predyspozycji, preferowanych sposobów działania czy nauki itp.

Warto je zachęcać do "próbowania" różnych form aktywności, zbierania doświadczeń, konfrontowania swoich umiejętności i pomysłów z wyzwaniami stawianymi przez sytuację czy innych ludzi. I warto wtedy rozmawiać, jak dziecko postrzega siebie w tym kontekście i co ta wiedza mówi mu o sobie - o tym, kim jest, jakie ma atuty, czego chce dla siebie, a czego nie i jak dokonywać wyboru tego, co jest zgodne z jego potrzebami.

Co poradzić osobom niezdecydowanym lub takim, które zmieniły zdanie co do kierunku i nie mają zdanych odpowiednich przedmiotów maturalnych, wymaganych na innym, wybranym przez ucznia kierunku?

Lepiej podjąć dobrą decyzje z opóźnieniem, niż podjąć niewłaściwą i potem żałować, że w porę nie zmieniło się zdania. Rozwiązaniem jest rok przerwy, czyli tzw. gapyear, który można wykorzystać na pracę, wolontariat i jednocześnie naukę do matury. Chociaż wątpię, by takie przypadki były częste, by kandydat miał zdawać ponownie całkowicie inne przedmioty na maturze. Większość osób ma w miarę sprecyzowane zainteresowania, które przekładają się bezpośrednio na wybór przedmiotów maturalnych i tym samym na wybór kierunku studiów. Owszem, zdarza się, że ktoś ze studiów matematycznych rezygnuje na rzecz np. filologii romańskiej, wtedy musi zdać dodatkowo egzamin maturalny na rozszerzonym poziomie.

Poza tym istnieją dobre uczelnie prywatne, na które by się dostać, nie ma obowiązku legitymować się odpowiednimi przedmiotami na maturze. A jak stare porzekadło mówi, lepiej zapobiegać niż leczyć, jeżeli ktoś ma naprawdę duży problem z wyborem kierunku studiów, warto, by skonsultował się z doradcą zawodowym w swojej szkole lub w wybranej poradni psychologiczno-pedagogicznej.