Chełm. Stalag 319 – miasto i mieszkańcy pamiętają

Z tej okazji, w czwartek 12 maja odbyły się w Chełmie oficjalne uroczystości związane z likwidacją Stalagu 319 – tragicznej karty w dziejach miasta. To właśnie w Chełmie w 1941 roku Niemcy zlokalizowali składający się z kilku podobozów stalag – obóz z założenia przeznaczony dla jeńców nie-oficerów, głównie żołnierzy wziętych do niewoli z frontu wschodniego. W praktyce przebywali tam nie tylko szeregowi żołnierze radzieccy ale również oficerowie wielu armii i państw, w tym polscy cywile i żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej.

- Jeszcze nie tak dawno temat historii Stalagu 319 był jedynie znany historykom i nielicznej grupie mieszkańców miasta pamiętających tamte czasy. Za sprawą zrealizowanego przez Miasto Chełm i TVP filmu dokumentalnego, dbałości o miejsca pamięci, organizacji uroczystości rocznicowych z udziałem przedstawicieli z różnych krajów, a przede wszystkim za sprawą prac i badań dr Andrzeja Rybaka, tragiczna historia obozu i jeńców jest dzisiaj dużo bardziej znana. To jest nasz hołd dla tysięcy ofiar stalagu – mówi Prezydent Chełma Agata Fisz.

W mieście znajdują się cztery miejsca upamiętniające ofiary obozu: cmentarz i pomnik przy ul. Okszowskiej, cmentarz i pomniki przy cmentarzu komunalnym przy ul. Mościckiego, miejsce straceń i krematorium w lesie borek oraz symboliczny pomnik przy ul. Połanieckiej, w miejscu Stalagu 319 B.

Właśnie w tych miejscach w miniony czwartek przedstawiciele samorządu i instytucji kultury złożyli wieńce i zapalili znicze.

- W tegorocznych obchodach wziął udział m.in. ks. prof. dr hab. Artur J. Katolo, kapelan L’Associazione Nazionale ex Internati (A.N.E.I.) - organizacji skupiającej żołnierzy włoskich internowanych w obozach hitlerowskich – mówi Elżbieta Bajkiewicz-Kaliszczuk dyrektor Wydziału Kultury chełmskiego urzędu miasta – Na uwagę zasługuje również zaangażowanie uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr 8, na terenie której znajduje się jeden z pomników. Uczniowie na ten dzień przygotowali i wyeksponowali obok pomnika chorągiewki odzwierciedlające flagi narodowe jeńców, którzy byli więzieni w niemieckim Stalagu 319.

Funkcjonujący w latach 1941-1944 hitlerowski obóz jeniecki z początku miał być obozem przejściowym, jednak wskutek dużej ilości jeńców stał się miejscem życia i śmierci dla dziesiątek tysięcy żołnierzy. Przebywali tam obywatele kilku państw, m.in. jeńcy radzieccy, włoscy, belgijscy, brytyjscy oraz Polacy, w tym żołnierze Armii Krajowej. Osadzeni umierali na liczne choroby, byli głodzeni lub celowo mordowani. Według szacunkowych danych z około 200 tysięcy jeńców blisko połowa nie przeżyła pobytu w obozie.